Tulitikkutehtaan Tyttö

Kibritçi Kız masalını hepimiz biliriz. Yılbaşı gecesi ısınmak için satamadığı kibritlerini yakan o küçük kızın öyküsü. Bu öykü Andersen Masalları içinde belki de en hüzünlüsüdür. Finlandiya’lı yönetmen Aki Kaurismäki de İşçi Sınıfı Üçlemesi’nin son filmi Tulitikkutehtaan Tyttö (Türkçe adıyla Kibritçi Kız) filminde tıpkı Kibritçi Kız masalındaki gibi gerçekçi bir hikayeye odaklanıyor.

Tulitikkutehtaan tyttö için modern bir Andersen uyarlaması denebilir.  Her iki anlatının ortak noktasında sosyal ve ekonomik sorunlar, yalnız, sevgisiz ve öteki insanlar var. Filmin başlangıç cümlesi: “Görünen o ki soğuktan ve açlıktan öldüler, çok uzakta ormanın içinde”

Film, kibrit fabrikasında işçilik yapan Iiris’in (Kati Outien) yaşamına odaklanıyor. Kaurismaki, filmini kibrit fabrikasındaki makinelerin çalışmalarını göstererek açıyor. Bu giriş izleyeceklerimizin habercisi gibi. Makineler nasıl çalışıyor ve bir aletten beklenileceği üzere sadece görevlerini yapıyorsa Iiris’in hayatında da her şey öyle ilerliyor.

Annesi ve üvey babasıyla neredeyse hiç iletişim kurmayan Iiris genç bir kadın olarak sadece biraz eğlenmek istiyor. Fakat ona biçilen rol eğlenmesine ve kendini iyi hissetmesine izin veren bir yapıda değil. Öyle ki maaşının bir kısmıyla kendine “süslü” bir elbise satın alınca var oluş nedeninin dışına çıktığı kabul ediliyor. Genç bir kadının kendini iyi hissetmek için aldığı bu elbise ona üvey babasından bir tokat ve “orospu” yakıştırması olarak geri dönüyor.

Karşı cins tarafından çekici bulunmayan, ailesi için eve maddi destek olurken ev işlerini halleden bir yardımcı gibi görülen, hiç arkadaşı olmayan, çok az konuşan ve en acısı hiç sevilmemiş olan Iiris’in hikayesi hiçbir sinema oyununa başvurulmadan, olduğu gibi anlatılmış. Iiris ve onun gibi sayısız insanın yaşadığı bu soğuk ve yalnız hikayenin kendisi zaten hiçbir müdahaleye gerek bırakmayacak derecede dramatik.

Filmde müzik Iiris’in dışarıda olduğu sahneler dışında neredeyse hiç kullanılmamış. Bu tercih filmin gerçekçi yapısını destekleyen bir unsur. Her şey öylesine gerçek ve müdahalesiz verilmiş ki hiçbir yerde melodramik bir uzaklaşma yaşamıyorsunuz.

Başroldeki Kati Outinen çok sade ve başarılı bir oyun çıkarmış diğer oyuncular da benzer yalınlıktaki performansları ile onu destekliyorlar. Kaurismaki, sadece 68 dakikalık bu kısa filmine bir hayli etkileyici ve derin bir hikayeyi ustalıkla sığdırıyor.

Tulitikkutehtaan tyttö baştan sona hüzün dolu bir film. Filmi içinizde buruk bir kırgınlıkla izliyorsunuz. Bunun yanında filmin derdini doğru anlatan ve oldukça başarılı bir avrupa sineması örneği olduğunu da söylemek lazım.

Meraklılarının kaçırmamasını tavsiye ederim.

Filmin Notu: 8/10

Filmin Künyesi

Filmin Adı: Tulitikkutehtaan Tyttö

Yönetmen: Aki Kaurismaki
Senaryo: Aki Kaurismaki
Oyuncular: Kati Outinen, Elina Salo, Esko Nikkari
Yapım: 1990